Trong âm nhạc cổ điển thuật ngữ Sonata được nhắc đến rất nhiều? Vậy Thể loại Sonata là gì? Dùng cho nhạc cụ nào? Và ra đời từ bao giờ?
Thể loại âm nhạc Sonata
Lịch sử phát triển
Thể loại Sonata là một thể loại nhạc cổ điển, được viết cho Piano hoặc Piano và Violin, hoặc nhiều nhạc cụ cùng chơi. Tuy nhiên Thuật ngữ Sonata chỉ được sử dụng khi phương tiện thể hiện là một nhạc cụ bàn phím solo, hoặc một số nhạc cụ khác solo được đệm bằng đàn bàn phím.
Sonata bắt đầu xuất hiện từ thế kỷ 16,17 và chỉ xuất hiện ở các tác phẩm khí nhạc. Thể loại này không phải là khuôn mẫu cụ thể của phong cách sáng tác nào, mà dùng để chỉ chung một thể loại. Một bản nhạc Sonata thường có 3 hoặc 4 chương.
Thế kỷ 18 các nhà soạn nhạc bắt đầu sáng tác những bản nhạc phối hợp những mối liên hệ như Sonata. Lối phối hợp này cho hình thức hai bè hoặc ba bè. Bn đầu, thời sơ khai, các nhạc sĩ có xu hướng ủng hộ hình thức hai bè.
Hình thức này bè thứ nhất thiết lập một bộ phận trung tâm chính yếu, gọi tắt là chủ âm, rồi chuyển dịch sang trung tâm thứ hai, thường là âm át.
Bạn đang xem: Sonata là gì
Xem thêm: Ngân Hàng Vpbank Là Ngân Hàng Gì, Vpbank Là Ngân Hàng Gì
Xem thêm: Mentor Là Gì – Nghĩa Của Từ Mentor
Bè thứ 2 bắt đầu trên âm át, lạc vào những âm khác và cuối cùng kết thúc ở chủ âm.
Chất liệu giai điệu của các bản nhạc Sonata bao gồm một hay nhiều motive, các chủ đề được bố trí theo các giọng khác nhau. Đôi khi nỗi chỉ và các âm át đều có chủ đề riêng. Mối liên hệ về giọng trong hình thức sonata hai bè đã phổ biến cả khí nhạc bà thanh nhạc cuối thế kỷ 17 và được phát triển gia tăng phối hợp giữa các giai điệu và giọng vào cuối thế kỷ 18.
Vào thế kỷ 19, các bản nhạc sonata có cấu trúc mạch lạc với ba phần riêng biệt, đặt tên tương ứng với chức năng là : Phần trình bày, Phần phát triển, và phần tóm tắt. Hiện nay lối soạn nhạc theo hình thức phối hợp Sonata vẫn được tiếp tục, nhưng không còn nhiều nữa, và có xu hướng càng ngày càng ít đi.
Hình thức Sonata
Sonata thời Baroque ( tiền cổ điển 1600-1750) có cấu trúc 3 phần:
Phần trình bày: Mở đầu – Chính – Nối – Phụ – Kết
Phần phát triển: Là phần trung tâm bản nhạc của hình thức sonata, chứa đựng phần kịch tính nhất với những hình tượng tương phản xung đột.
Phần tái hiện: Nhắc lại chủ đề thể hiện, trở về điệu tính chủ.
Đây là Sonata thời kỳ sơ khởi, nhưng đã tiến triển với những định tính rõ ràng. Chương thứ nhất theo hình thái Sonata thường có tốc độ nhanh vừa phải, chương hai sử dụng một vài hình thức và tốc độ chậm hơn, chương cuối cũng ở những hình thức và tốc độ nhanh.
Song song với hình thức Sonata là liên khúc Sonata ( cycle Sonata) cũng được sử dụng. Hình thức bản nhạc theo dạng liên khúc này gồm nhiều chương, thương 3 – 4 chương, mỗi chương có một sắc thái riêng để mô tả một khía cạnh của chủ đề tư tưởng.
Cụ thể sơ đồ:
Chương I: Diễn tả đấu tranh căng thẳng, lý trí
Chương II: Tự do – Diễn tả nội tâm trữ tình hay bi thương
Chương III: Menute hay Skerzo – Nghỉ ngơi vui tươi hay châm biếm
Chương IV: Tổng hợp các chương – Kết luận.
Sự xuất hiện của hình thức Sonata đã đánh dấu một bước phát triển vĩ đại trong khí nhạc, cũng từ đây nhiều tác phẩm bất hủ của nhạc sĩ Haydon, Beethoven hay Mozart ra đời, cùng nhiều bản nhạc thính phòng khác.
Thế hệ sau, những người thưởng thức âm nhạc như chúng ta, được thừa hưởng toàn bộ tinh hoa âm nhạc của hình thức Sonata, mang lại giá trị nghệ thuật to lớn cho nhân loại.
Chuyên mục: Hỏi Đáp
