(TBKTSG) – Vì nhiều lý do, trong đó quan trọng nhất là để giảm đà tăng nợ công gây quan ngại trong dư luận xã hội, nguồn vốn “xã hội hóa”, đặc biệt là trong ngành giao thông được ưu tiên qua các dự án BOT xây dựng các công trình hạ tầng giao thông khắp cả nước. Hàng trăm ngàn tỉ đồng được đổ vào nhiều dự án lớn mà, mới nhìn qua, không tạo ra gánh nặng cho ngân sách, việc quản lý hiệu quả, toan tính lời lỗ đã có tư nhân lo và chất lượng công trình cũng đã có tư nhân chịu trách nhiệm, ít nhất là về danh nghĩa.
Bạn đang xem: Nguồn vốn xã hội hóa là gì
![]() |
Công trình hầm chui An Sương. TPHCM có rất nhiều công trình cần vốn xã hội hóa. Ảnh: Thành Hoa |
Thế nhưng mặt trái của dạng vốn “xã hội hóa” này cũng dần bộc lộ như giá thành công trình đội lên nhiều lần, chất lượng kém và quan trọng hơn cả là gánh nặng thu hồi vốn đổ lên vai người dân mà Nhà nước khó lòng có biện pháp điều hòa, điều chỉnh. Đó là bởi khi sử dụng nguồn vốn “xã hội hóa” như thế mặc nhiên Nhà nước đã giao phó một phần việc trong chức trách của mình cho tư nhân và đồng thời nhường một phần nào đó vai trò thu thuế từ dân cho tư nhân, dù có thời hạn.
Đã đến lúc phải có những nghiên cứu sâu rộng về chi phí thực của các dự án BOT chứ không phải vì nỗi lo nợ công vượt trần mà nhà hoạch định chính sách nhắm mắt làm ngơ thực tế. Các dự án BOT dày đặc trên các nẻo đường khắp đất nước ảnh hưởng đến dòng chảy lưu thông hàng hóa, dịch vụ. Từ đó, tác động ngược trở lại lên doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp và cuối cùng là các khoản thuế lẽ ra Nhà nước thu được. Cứ nghĩ đơn giản là tiền người dân trả cho các dự án BOT lẽ ra đã thành các khoản trực tiếp nộp vào cho ngân sách và do các yếu kém của BOT khoản tiền này đội lên nhiều lần trên thực tế.
Xem thêm: Referral Là Gì – Referral đem Lại Lợi ích Gì Cho Bạn
Vì sao lại đặt ra vấn đề này? Đó là bởi mới tuần trước hãng xếp hạng tín dụng Fitch đã nâng mức xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam lên BB với triển vọng ổn định. Rất có thể các hãng khác như Moody’s hay Standard & Poor’s sẽ sớm theo chân Fitch. Nói một cách khái quát, cải thiện mức xếp hạng tín nhiệm có nghĩa chi phí đi vay của Việt Nam sẽ giảm so với trước. Cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế được cải thiện, lãi suất phải trả khi Việt Nam phát hành trái phiếu đã giảm dần khá nhiều. Cứ khăng khăng chuyển qua sử dụng nguồn vốn “xã hội hóa” là đánh mất cơ hội tận dụng thời cơ mới này. Đó là chưa kể do nỗi lo chạm ngưỡng trần nợ công mà việc giải ngân vốn vay ODA chựng lại, đánh mất cơ hội sử dụng nguồn vốn rẻ để phát triển cơ sở hạ tầng.
Xem thêm: Deviation Là Gì – độ Lệch Chuẩn
Nếu đặt lên bàn cân để xem xét kỹ lưỡng cái được cái mất của sử dụng nguồn vốn trái phiếu trong và ngoài nước để phát triển các công trình hạ tầng so với nhường sân chơi cho tư nhân thao túng, chưa chắc vốn BOT đã rẻ và chưa chắc gánh nặng nợ công, nhất là nợ nước ngoài, đã không bị thổi phồng quá đáng. Đắt và rẻ ở đây là nhìn ở chi phí cho cả xã hội, chứ không chỉ nhìn vào ngân sách và bức tranh ngân sách cũng nên nhìn ở các nguồn thu tiềm năng, sẽ được khơi dậy khi nền kinh tế được kích thích. Đó là chưa kể các dự án BOT, như lời một lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, “chứa đựng rủi ro tham nhũng lớn nhất” và có thể trở thành mảnh đất màu mỡ cho lợi ích nhóm.
Chuyên mục: Hỏi Đáp