Chất độc cyanua ảnh hưởng tới sức khỏe thế nào?
Chi tiếtThường thứcĐược viết: 15 Tháng 8 2016Lượt xem: 7365
Diễn đàn “Môi trường với sức khỏe” trên Báo Sức khỏe&Đời sống số 128 ra ngày 10/8 có bài “Ăn hải sản ở vùng 20 hải lý: Nên hay không?”…
Bạn đang xem: Hcn là gì
*Diễn đàn “Môi trường với sức khỏe” trên Báo Sức khỏe&Đờisống số 128 ra ngày 10/8 có bài “Ăn hải sản ở vùng 20 hải lý: Nên hay không?”Trong đó nêu ý kiến các chuyên gia về nông nghiệp và môi trường xung quanh việccá vùng ô nhiễm bị nhiễm chất cyanua và các chất nguy hại khác. Để làm rõ hơnchất cyanua cũng như các chất thải nguy hại khác như phenol…, ảnh hưởng đếnsức khỏe như thế nào trong số báo này và các số báo tới, chúng tôi xin đi sâuphân tích cụ thể.
Cyanua là một trong những loại hóa chất được hơn 100 nhà khoahọc Việt Nam và thế giới khẳng định là nguyên nhân gây ra hiện tượng cá chếthàng loạt tại bờ biển miền Trung. Tuy nhiên, loại hóa chất này không chỉ đượctìm thấy trong nước biển mà còn xuất hiện tại các bãi khai thác vàng vàrất có thể nó có cả ở những khu chôn lấp hàng trăm mét khối chất thải ở HàTĩnh…
Thực tế là hàng ngày, hàng giờ tại các bãi khai thác vàng trêncả nước, việc sử dụng cyanua (hóa chất nguy hiểm) để chiết tách vàng đang tiềmẩn nguy cơ gây ô nhiễm đất, nước ở các khu vực đó là rất lớn, điều này sẽ ảnhhưởng sức khỏe người dân địa phương. Việc tìm hiểu loại hóa chất nào đang tồntại trong đất, nước biển hay môi trường… vẫn đang được các cơ quan chức năngđiều tra làm rõ. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi chỉ muốn cung cấp chobạn đọc về những ảnh hưởng của cyanua tới sức khỏe như thế nào.
Hàng trăm tấn chất thải độc hại của Formosa màCông ty Môi trường, đô thị Kỳ Anh chôn lấp đến nay vẫn chưa xác định được mứcđộ gây ô nhiễm môi trường!?.
Tại sao cyanua được coi là chất kịch độc?
ThS. Nguyễn Trung Nguyên – phụ trách Trung tâm Chống độc Bệnhviện Bạch Mai cho biết, trong tài liệu chống độc nâng cao của mình, cyanua làhóa chất cực độc, được hấp thu nhanh vào cơ thể, ức chế rất nhanh, mạnh với hôhấp tế bào, một liều rất nhỏ cũng có thể gây tử vong. Bệnh nhân tử vong nhanhthường do suy hô hấp, co giật. Liều gây ngộ độc của cyanua phụ thuộc vào dạng(muối hay khí), thời gian tiếp xúc và đường tiếp xúc. ThS. Nguyên cho rằng,người lớn tiếp xúc với các muối cyanua với liều 200mg hoặc 50mg acidhydrocyanic sẽ gây tử vong. Với kali hoặc natri cyanua, liều gây tử vong thấpnhất đã tìm thấy là 3mg/kg. Nồng độ hydro cyanua trong không khí từ 110ppmtrong 30 phút có thể gây tử vong cho người.
Cyanua là một hóa chất thường dùng trong công nghiệp, tuy nhiên,nó cũng xuất hiện trong nhiều loại thực phẩm người dân thường dùng như măng haysắn. Ngộ độc cyanua do ăn măng hoặc sắn chế biến không đúng cách phổ biến hơn.Hiện nay, với vấn đề ô nhiễm biển, ô nhiễm ở các bãi khai thác vàng và việc xửlý chất thải công nghiệp nguy hại không đúng… đang gióng lên hồi chuông cảnhbáo về nguy cơ ảnh hưởng của môi trường tới sức khỏe của người dân.
Xem thêm: Phantom Là Gì – Phantom Trong Tiếng Tiếng Việt
Mặc dù ngộ độc cyanua ít gặp nhưng nếu bệnh nhân nghi ngờ cótiếp xúc với nguồn cyanua như những người làm việc ở các bãi khai thác vàng -nơi cyanua được sử dụng để chiết tách vàng, những người là lính cứu hỏa làmviệc trong đám cháy hay thợ lặn ở những khu vực ô nhiễm cyanua, hoặc nhữngngười làm nghề nhuộm, in, đánh bắt cá bằng hóa chất hay nghề sơn móng tay…đều có nguy cơ nhiễm chất độc này.
Ví dụ về nghề nghiệp kèm với nguồn nhiễm độccyanua
Người bị nhiễm cyanua cần đưa đến cơ sở y tế cấp cứu
Cyanua có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, tiêu hóahoặc hấp thụ qua da và mắt. PGS.TS. Phạm Duệ – nguyên Giám đốc Trung tâm Chốngđộc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, có 3 nguồn chính có thể khiến người nhiễm độccyanua là: 1) Hydrogen cyanide dang khí và dạng dung dịch; 2) Các muối cyanidevô cơ (ví dụ kalium, sodium hay calcium cyanide thường ở dạng tinh thể và dễdàng hòa tan trong nước); khi các muối này gặp các axít hoặc gặp nước sẽ hìnhthành và giải phóng khí hydrogen cyanide (HCN) vào không khí và trở thành nguồnkhí độc nguy hiểm; 3) các hợp chất tự nhiên hoặc tổng hợp có chứa cyanide(cyanogens) sẽ giải phóng cyanide hoặc chuyển hóa thành cyanide sau khi đượchấp thu vào cơ thể.
Các nguồn gây các vụ nhiễm độc cyanua đã gặp trong thực tế vàđược thống kê trong y văn có (xem trên).
Từ các nguồn như trên mà thực tế dạng nhiễm độc hay gặp vànguy hại nhất là qua đường thở do hít phải HCN, kế đó là qua đường tiêu hóa.Khi ngộ độc cyanua, bệnh nhân nhanh chóng rơi vào trạng thái chóng mặt, nhứcđầu, mệt mỏi tay chân, đi không vững… nặng dẫn đến co giật, tụt huyết áp,tăng nhịp tim, suy hô hấp, có thể dẫn đến hôn mê. Đó là do cyanua ức chế hô hấptế bào gây thiếu ôxy tế bào, khi thiếu ôxy não gây hôn mê, co giật, thiếu ôxycơ tim gây tụt huyết áp…
PGS. Duệ cũng cho biết, một khi bị ngộ độc do cyanua, người dânkhông thể tự xử lý mà phải đưa người bệnh đến cơ sở y tế để được điều trịtích cực và dùng thuốc giải độc. Sở dĩ cyanua được coi là chất rất độc vì chỉmột lượng rất nhỏ cũng có thể làm chết người, PGS. Duệ nói. Liều tử vong củaHCN dạng dung dịch qua đường tiêu hóa là 50mg. Liều tử vong của KCN và NaCN làkhoảng 200 – 200mg (0,2-0,3gr).
Một trong những biện pháp mà người dân cần lưu ý khi đưa ngườibệnh nghi ngờ nhiễm cyanua đi cấp cứu là cần đặt bệnh nhân nằm nghiêng an toàn(nửa người dưới nằm sấp, mặt nghiêng sang 1 bên) khi bệnh nhân bị co giật,không để bệnh nhân ngã, không dùng các vật cứng cho vào miệng nạn nhân co giật,có thể tạm thời đặt khăn gấp hoặc băng cuộn chèn miệng chống cắn.
Xem thêm: Sau Hope Là Gì – Làm Sao Để Nhớ Động Từ Theo Sau Là To
Học viện Quản lý quốctế cyanua có trụ sở tại Mỹ cho rằng, cyanua thường gây ngộ độc cấp tính, ngộđộc mạn tính chủ yếu ở những người có thói quen ăn sắn hoặc dùng sắn làm thựcphẩm chính. Lâu dài gây ảnh hưởng tới các dây thần kinh thị giác hoặc chức năngtuyến giáp. Hiện không có bằng chứng cho thấy nhiễm độc cyanua lâu dài gây độtbiến hoặc bệnh ung thư.
Chuyên mục: Hỏi Đáp
