Phân tí;ch hồi quy là tìm quan hệ phụ thuộc của một biến, được gọi là biến phụ thuộc vào một hoặc nhiều biến khác, được gọi là biến độc lập nhằm mục đí;ch ước lượng hoặc tiên đoán giá trị kỳ vọng của biến phụ thuộc khi biết trước giá trị của biến độc lập
Một số tên gọi khác của biến phụ thuộc và biến độc lập như sau:
Biến phụ thuộc: biến được giải thí;ch, biến được dự báo, biến được hồi quy, biến phản ứng, biến nội sinh.
Bạn đang xem: Biến phụ thuộc là gì
Biến độc lập: biến giải thí;ch, biến dự báo, biến hồi quy, biến tác nhân hay biến kiểm soát, biến ngoại sinh.
Sau đây là một và ví; dụ về phân tí;ch hồi quy
Ngân hàng XYZ muốn tăng lượng tiền huy động. Ngân hàng này muốn biết mối quan hệ giữa lượng tiền gửi và lãi suất tiên gửi, cụ thể hơn họ muốn biết khi tăng lãi suất thêm 0,1% thì lượng tiền gửi sẽ tăng trung bình là bao nhiêu.
Một nhà nghiên cứu nông nghiệp muốn biết năng suất tôm sú nuôi trong hệ thống thâm canh phụ thuộc thế nào vào diện tí;ch ao nuôi, mật độ thả tôm giống, chi phí; hoá chất xử lý môi trường, trình độ nhân công. Từ phân tí;ch hồi quy này ông ta đề ra các chỉ tiêu kỹ thuật phù hợp cho loại hình này.
Sự khác nhau giữa các dạng quan hệ
Quan hệ tất định và quan hệ thống kê
Quan hệ tất định là loại quan hệ có thể biểu diễn bằng môt hàm số toán học. Một số quan hệ trong vật lý, hoá học và một số ngành khoa học tự nhiên khác là quan hệ tất định.
Ví; dụ định luật Ohm trong vật lý : gọi U là điện áp, R là điện trở của mạch điện thì dòng điện I sẽ là I=UR size 12{I= { {U} over {R} } } {}, nói cách khác khi điện áp và điện trở được cố định trước thì chúng ta chỉ nhận được một và chỉ một giá trị dòng điện.
Xem thêm: Gulugulu Là Gì – Vẽ Bậy Trash Nhảm
Đa số các biến số kinh tế không có quan hệ tất định. Thí; dụ ta không thể nói với diện tí;ch nuôi tôm cho trước và kỹ thuật nuôi được chọn thì năng suất sẽ là bao nhiêu. Lý do là có rất nhiều biến số được kể đến trong mô hình cũng tác động lên năng suất, ngoài ra trong số các biến số vắng mặt này có những biến không thể kiểm soát được như thời tiết, dịch bệnh… Nhà nghiên cứu nông nghiệp kể trên chỉ có thể tiên đoán một giá trị trung bình của năng suất ứng với kỹ thuật nuôi đã chọn. Quan hệ giữa các biến số kinh tế có tí;nh chất quan hệ thống kê.
Hồi quy và quan hệ nhân quả
Mặc dù phân tí;ch hồi quy dựa trên ý tưởng sự phụ thuộc của một biến số kinh tế vào biến số kinh tế khác nhưng bản thân kỹ thuật phân tí;ch hồi quy không bao hàm quan hệ nhân quả. Một ví; dụ điển hình của sự nhầm lẫn hai khái niệm này tiến hành hồi quy số vụ trộm ở một thành phố với số nhân viên cảnh sát của thành phố. Gọi Y là số vụ trộm trong một năm và X là số nhân viên cảnh sát. Khi chúng ta hồi quy Y theo X, nếu chúng ta tìm được mối quan hệ đồng biến của Y và X có ý nghĩa thống kê thì phân tí;ch hồi quy này cho kết luận: “Tăng số lượng nhân viên cảnh sát sẽ làm tăng số vụ trộm”. Rõ ràng phân tí;ch này sai lầm trong việc nhận định mối quan hệ nhân quả. Số cảnh sát tăng lên là do sự tăng cường của lực lượng cảnh sát trong bối cảnh số vụ trộm tăng lên. Vậy đúng ra chúng ta phải hồi quy số cảnh sát theo số vụ trộm hay X theo Y.Vậy trước khi phân tí;ch hồi quy chúng ta phải nhận định chí;nh xác mối quan hệ nhân quả.
Một sai lầm phổ biến nữa trong phân tí;ch kinh tế lượng là quy kết mối quan hệ nhân quả giữa hai biến số trong khi trong thực tế chúng đều là hệ quả của một nguyên nhân khác. Ví; dụ chúng ta phân tí;ch hồi quy giữa số giáo viên và số phòng học trong toàn ngành giáo dục. Sự thực là cả số giáo viên và số phòng học đều phụ thuộc vào số học sinh. Như vậy phân tí;ch mối quan hệ nhân quả dựa vào kiến thức và phương pháp luận của môn khác chứ không từ phân tí;ch hồi quy.
Hồi quy và tương quan
Phân tí;ch tương quan chỉ cho thấy độ mạnh yếu của mối quan hệ tuyến tí;nh giữa hai biến số. Phân tí;ch tương quan cũng không thể hiện mối quan hệ nhân quả.Ví; dụ chúng ta xét quan hệ giữa hai biến số X là số bệnh nhân bị xơ gan và Y là số lí;t rượu được tiêu thụ của một nước. Chúng ta có thể nhận được hệ số tương quan cao giữa X và Y. Hệ số tương quan được xác định như sau:
Qua đẳng thức này chúng ta cũng thấy trong phân tí;ch tương quan vai trò của hai biến là như nhau và hai biến đều là ngẫu nhiên.
Xem thêm: Transparency là gì
Phân tí;ch hồi quy của X theo Y cho ta biết trung bình số bệnh nhân bị xơ gan là bao nhiêu ứng với lượng tiêu dùng rượu cho trước. Chúng ta không thể đảo ngược hồi quy thành Y theo X. Phân tí;ch hồi quy dựa trên giả định biến độc lập là xác định trong khi biến phụ thuộc là ngẫu nhiên. Chúng ta tìm giá trị kỳ vọng của biến phụ thuộc dựa vào giá trị cho trước của của biến độc lập.
Chuyên mục: Hỏi Đáp
