Nghề làm chổi quétNgoài chổi lông gà là hạng chổi đặc biệt dùng để quét và phẩy bụi, hiện nay dân chúng dùng 6 loại chổi quét thông dụng sau đây:- Chổi rơm làm bằng rơm của cây lúa sau khi đã lấy hết hạt lúa. – Chổi tre làm bằng thân cây tre đã chẻ thành nan mỏng và nhỏ rồi bó kết lại với nhau. – Chổi đót làm bằng cọng bông hoa còn non của cây đót hay sậy thường mọc dại ở rừng, đồi núi và các cánh đồng hoang. Cây đót có tên khoa học…
Đang xem: Cách làm chổi rơm
Nghề làm chổi quétNgoài chổi lông gà là hạng chổi đặc biệt dùng để quét và phẩy bụi, hiện nay dânchúng dùng 6 loại chổi quét thông dụng sau đây:- Chổi rơm làm bằng rơm của cây lúa sau khi đã lấy hết hạt lúa.- Chổi tre làm bằng thân cây tre đã chẻ thành nan mỏng và nhỏ rồi bó kết lại vớinhau.- Chổi đót làm bằng cọng bông hoa còn non của cây đót hay sậy thường mọc dại ởrừng, đồi núi và các cánh đồng hoang. Cây đót có tên khoa học là thysanolaennathuộc loại cây mía, thân cây cao tới hai thước và trên có bông gồm nhiều cọng nhỏ,dài chụm lại với nhau. Khi bông còn non, xanh và chưa nở hoa thì người ta cắt vềphơi khô làm chổi gọi là chổi đót.- Chổi chà hay chổi dừa nước làm bằng cọng của lá dừa nước có tên khoa học lànipa fructicans thuộc họ nhà dừa. Lá cây dừa mọc từ gốc cây và có hai hàng lá nhỏcứng ở hai bên. Người ta cắt lá cây về, bỏ một phía lá con đi để làm thành chổi cótay cầm dài chính là cọng của cây dừa.- Chổi xơ dừa làm bằng xơ của vỏ ngoài trái dừa. Khi hái trái dừa đã già để lấy cùicơm ép dầu hay ăn hoặc lấy nước để uống, thì vỏ ngoài được tách ra bằng dao. Vỏấy có nhiều xơ mềm và rất chắc. Người ta đem vỏ ủ cho mềm ra rồi lấy búa đậpdập để xơ được tơi ra và đem xơ ấy làm chổi gọi là chổi xơ dừa. Loại chổi này rấtbền, chịu được nước ngọt cũng như nước mặn.- Chổi thanh hao hay chổi sể là loại chổi làm bằng thanh hao. Cây thanh hao có tênkhoa học là baeckea frutescens, thuộc loại cây sim rừng, thường mọc ở trên đồi, cócành nhỏ và cứng, có tinh dầu thơm. Cành thanh hao được cắt về phơi khô cho lárụng đi rồi được bó lại làm chổi. Cũng như chổi xơ dừa, chổi làm bằng cành thanhhao rất bền và chịu nước.- Chổi lau nhà bằng sợi vải dùng để lau sàn nhà lát gạch men hay gỗ ván. Loạichổi này có cây bằng gỗ hoặc bằng kim loại như nhôm và bàn bằng sắt có hai hàmrăng kẹp một mớ sợi làm bằng chỉ trắng. loại chổi này dùng để lau chùi nhà, laukhô hoặc lau bằng nước.Nguyên liệu dùng để chế tạo các loại chổi kể trên hầu hết đều sẵn có trong nước.Những nguyên liệu cần thiết để làm chổi là:- Rơm cây lúa để bện chổi rơm là rơm mới cắt ở ruộng về, đã phơi khô và tuốtsạch hết hột thóc lép còn dính lại ở cọng rơm.- Ngọn và bông cây đót để làm chổi đót là những cọng của cây hoa sậy, cây le.Lấy dao chặt cả ngọn cây sậy khi cây mới trổ bông và khi bông còn non, màu xanhvà chưa nở ra hoa màu trắng. Ngọn cây và cọng hoa được cắt về, bỏ lá đi rồi phơinắng cho khô, đoạn bó thành bó nhỏ dài từ 50 phân đến một thước để kết thànhchổi đót.- Tre để làm chổi tre là những lạt và nan tre được chẻ mỏng và hẹp, lấy ở các loạitre lớn như tre tàu, tre mạnh tông, tre lồ lồ, tầm vông. Cây tre được cắt thành hìnhgióng dài từ 50 đến 80 phân tuỳ theo để làm chổi tre ngắn hay dài, đoạn ngâmnước một đêm cho mềm rồi chẻ ra thành nan mỏng và hẹp. Các nan ấy được bó lạithành chổi.- Lá dùng để làm chổi chà là lá của cây dừa nước. Cắt lá còn tươi về rồi bỏ phầncuống gốc lá đi, chỉ để phần trên lá dài độ một thước đến 1 thước 20 để làm chổi.Chừng 5 hay 6 cái lá đã có thể làm một cái chổi chà rồi.- Xơ dừa để làm chổi xơ dừa là vỏ của trái dừa. Sau khi hái trái dừa, bổ đôi ra đểlấy cùi hoặc nước dừa sau đó phơi khô vỏ dừa. Khi muốn làm chổi thì phải ngâmvỏ vào nước một hai ngày cho mềm, đoạn để lên miếng gỗ cứng hay miếng sắt vàlấy vồ gỗ hoặc búa đập cho xơ tơi ra.
Xem thêm:
Xem thêm: Kennen Mùa 11: Cách Chơi Kennen Mua 7, Kennen Guide Mùa 9
Lấy xơ ấy ghép lại với nhau thành bàn chổirộng độ 30 phân, trên có cán làm bằng tre hay gỗ.- Cây và cành thanh hao dùng làm chổi sể thường mọc dại ở trên đồi, gần cây sim.Cành thanh hao nhỏ, cứng như kẽm và trong có tinh dầu nên dùng làm chổi rất bền,không bị mọt ăn.Đối với xơ dừa thì làm cái bàn chổi dài 30 phân, dày 4 hay 5 phân, có hai miếngtre kẹp chặt lấy xơ dừa ở phía dưới bàn. Hai miếng tre này được nối chặt vào cáicán bằng tre dài 1 thước. nếu làm chổi dài thì sau khi làm xong bàn chổ rơm, chổiđót, rồi lấy cán bằng tre hoặc gỗ vót nhọn một đầu đóng vào giữa cán để có mộtcây chổi dài. Làm chổi tre thì sau khi chẻ tre thành cọng nhỏ rồi thì bện một đầuvào một cái cán bằng tre và buộc lần lần các đầu cọng vào nhau để làm thành mộtcái chổi có tay cầm dài 80 phân. Làm chổi chà là thì buộc 2, 3 lá dừa lại với nhau,hai hàng lá nhỏ gập áp mặt vào nhau, đoạn lấy dây kẽm mà cột tay cầm cho chắc.làm chổi thanh hao thì lấy cành và dùng dây kẽm bó lại thành chổi dài 50 phân.Chổi lau nhà bằng sợ có hai phần phải chế tạo: bàn làm bằng tôn có ốc vặn kẹp bósợ dây lại, phía trên để chừa một cái lỗ để cắm cán dài 1 thước 20 bằng cây tre, gỗhay ống tôn tròn. Trước khi làm chổi phải mua đủ hết các kiểu và các cỡ chổi vềmà xem xét, sẽ làm được rất dễ dàng.Làm vật dụng xây dựng bằng xi măngNguyên liệu làm vật liệu xây dựng bằng xi măng có:- Cát nhỏ- Sạn, đá sỏi- Sắt tròn 5 lý, 10 ly v.v…- Xi măng thường.+ Cát: Phải dùng cát khá mịn, sạch, không mặn, vì nếu có muối thì xi măng sẽ bở,không rắn chắc. Cát to quá thì đỡ tốn xi măng nhưng vật dụng không khỏe.+ Sạn: Sạn là đá xanh đập nhỏ ra rồi sỏi là đá nhỏ đường kính từ 2 đến 5 ly.+ Sắt: Sắt là những thanh tròn 3 ly, 5 ly hay 10 ly dùng để cho vào ruột làm cốtcủa vật dụng khi phải làm công tác gì đòi hỏi một sức chịu đựng cao, ví dụ nhưđúc các tấm đan nhỏ, nhưng khá dài. Dùng sắt để làm cốt cũng như đúc sàn nhà bêtông và gọi là bê tông cốt thép (bê tông ác-mê)+ Xi măng: Loại xi măng nào cũng dùng được, miễn là đừng dùng xi măng để lâuở nơi ẩm thấp nên đã rón cục lại. Thứ xi măng này loại bỏ đi. Xi măng thông dụngvà rẻ tiền là xi măng đen thường bán trên thị trường như xi măng Hà Tiên v.v…Không cần dùng đến xi măng mau khô hoặc xi măng trắng.+ Dụng cụ: Dụng cụ làm vật dụng xây dựng nhỏ rất đơn giản: Cần mấy khuônbằng cây (gỗ) hay tôn, và bằng xi măng đúc với cát. Lại cần mấy cái bay bằng sắtđể gọt, giũa cốt của khuôn khi đúc vật dụng. Nói rộng ra thì dụng cụ làm vật dụngxi măng giống như dụng cụ của người thợ hồ.Cách thức làm:Có 5 công đoạn chính:- Làm khuôn cái- Làm cốt khuôn bằng cát- Đắp hình vật dụng lên cát- Tu bổ cho vật dụng trở nên nhẵn, đẹp và chắp ghép những vật dụng hình trònnhư ống để gắn hai hay ba mảnh vào nhau.- Phơi khô.1/ Khuôn cái:Muốn đúc hay đắp một vật dụng nào, phải sửa soạn một cái khuôn rỗng. Khuôn ấycó thể làm bằng cây (gỗ) khoét ở trong ruột bỏ đi cho có một khuôn cái. Có thể lấyxi măng trộng cát, cứ 5 phần xi măng thì trộn 3 cát, về sau vật dụng sẽ cứng muốnlàm thứ tốt hơn thì cho 5 phần xi măng với một phần cát. Cứ mỗi một kiểu vậtdụng thì phải dùng một khuôn. Như vậy nếu làm nhiều kiểu vật dụng thì phải làmnhiều khuôn cái.2/ làm cốt khuônNgười ta bắt đầu lấy cát hơi ướt mà đắp sơ trên mặt đất hình vật dụng định làm.Đoạn lấy khuôn úp lên cát cho thành hình, rồi nhấc bỏ khuôn ra.3/ Đắp hình lên cátSau khi đã in khuôn lên cát rồi thì bỏ khuôn ra ngoài, trộn 3 phần cát với 5 phần ximăng và rất ít nước. Lấy xi măng ấy rồi dùng bay bằng tôn mà trét xi măng lên cốtkhuôn một lần, dày mỏng tùy theo hạn định lấy. Trét hình xong thì lấy khuôn córắc cát mịn làm cát áo vào phía trong mà úp lên hình cát đã đắp. Khi úp phải đèkhuôn xuống cốt sao cho chặt để sau này mặt vật dụng được nhẵn mịn.4/ Tu bổ sửa sangKhi đã úp khuôn lên cốt, để độ hai giờ hay hơn, tùy thời tiết nắng nhiều hay nắngít, bỏ khuôn ra và lấy dao bay tỉa chỗ nào không đẹp, thừa hoặc thiếu sót.Khi đúc những ống tròn hoặc thẳng hoặc cong thì người ta phải đúc làm hai lần,mỗi lần một kỳ đúc. Về sau khi đã khô rồi thì lấy hai phần nửa vật dụng và dùng ximăng nhào nước mà gắn vào với nhau, lấy dây bố hay kẽm mà buộc chắt, đoạn đểcho khô cứng mới được đem dùng.Việc đắp khuôn và tu sửa cho vật dụng thành hình đẹp đẽ, nhẵn nhụi là một côngviệc khó, đòi hỏi ở người thợ sự khéo tay cho nên người nào muốn đúc giỏi thìphải học và thực hành nhiều lần cho có kinh nghiệm. Khi trộn xin măng với cátcũng phải thận trọng để vật dụng tốt, mau cứng và nhẵn nhụi.5/ Phơi khôĐắp và in khuôn bỏ ra ngoài khi thấy xi măng đã trở nên cứng. Để một hai ngàycho khô, đoạn lấy vôi trắng mà quét lên vật dụng một nước, xong đem bày ra chỗnắng mà phơi nhiều ngày cho xi măng rắn.Bằng phương pháp trên, ta có thể làm những vật dụng sau đây:- Tấm đan nhỏ, trong ruột có đặt thỏi sắt hay không có. Làm loại này khỏi phảidùng khuôn- Hàng rào theo nhiều mẫu có trổ hoa (bông) hay chỉ có chấn song.- Ống máng, ống “buy” tròn, ống cong cút.- Lỗ thông hơi tròn hay vuông- Cửa sổ nhỏ có trổ bông hay nhiều hình kỷ hà.
